ฉลาดทำบุญเข้าพรรษา

พระไพศาล วิสาโล 13 กรกฎาคม 2003

เข้าพรรษาเวียนมาอีกครา  ยามนี้ฟ้าดินราวกับจะเป็นใจ สายฝนโปรยปราย แมกไม้เขียวขจี ส่วนข้าวกล้าก็เติบใหญ่  ธรรมชาติทุกหนแห่งงอกงามพร้อมพรั่ง ราวกับจะเรียกร้องเชิญชวนให้ธรรมชาติภายในของเราเจริญงอกงามไปด้วยกัน

ข้าวงอกงามเพราะฝนฉันใด จิตใจก็งดงามเพราะบุญฉันนั้น  มิใช่เรื่องบังเอิญที่เทศกาลเข้าพรรษาเวียนมาในฤดูฝน  ฤดูฝนสำหรับชาวพุทธ จึงมิใช่แค่ฤดูกาลสำหรับการเพาะปลูกพืชพันธุ์ธัญญาหารเท่านั้น หากยังหมายถึงเทศกาลสำหรับการบ่มเพาะชีวิตจิตใจให้งอกงามด้วย

เข้าพรรษามิได้หมายถึงวันแรม ๑ ค่ำเดือน ๘ เพียงวันเดียวเท่านั้น หากยังหมายถึงช่วง ๓ เดือนถัดจากนั้น  ๓ เดือนนี้แหละที่ชาวพุทธทุกหนแห่งถือเป็นเทศกาลแห่งการทำบุญสร้างกุศล  แต่ไหนแต่ไรมา พระสงฆ์องค์เจ้ามักใช้เวลาตลอด ๓ เดือนนี้บำเพ็ญสมาธิภาวนา ศึกษาพระธรรม และเทศนาสั่งสอนญาติโยม  ส่วนญาติโยมก็เข้าวัดฟังธรรมรักษาศีล  ใครที่มีศรัทธาแก่กล้า ก็นิยมอุปสมบทกันในช่วงนี้ เพราะถือกันว่าบวชทั้งที ก็ต้องให้ได้พรรษาถึงจะได้บุญมาก

เดี๋ยวนี้ชีวิตคนสมัยใหม่มีแต่เรื่องเร่งรีบ จึงแทบไม่มีเวลาเข้าวัด  แม้แต่จะบวช ก็บวชกันเดือนเดียวเป็นอย่างมาก  แต่ถึงจะห่างวัดเพียงใด ก็ไม่ควรห่างบุญ  อย่างน้อยก็น่าถือโอกาสช่วงเข้าพรรษานี้ทำบุญกันมากๆ เพื่อให้ใจได้แจ่มใส  ปีหนึ่งๆ เรามีเวลามากมายให้กับร่างกาย เช่น หาหนังดีๆ มาปรนเปรอตา ฟังเพลงเพราะๆ เสนาะหู ซื้อของอร่อยๆ มาใส่ท้อง  ตอนนี้ถึงเวลาแล้วที่จะให้ใจของเราได้อิ่มบุญบ้าง

“บุญ” แปลว่าเครื่องชำระจิตใจให้สะอาดบริสุทธิ์  ทำอะไรก็ตาม ถ้าช่วยลดละความโลภ ความเห็นแก่ตัว และอารมณ์เศร้าหมอง ทำให้จิตใจเอิบอิ่ม ก็ถือว่าเป็นบุญ  และจะเป็นบุญยิ่งขึ้น หากเป็นประโยชน์แก่ผู้อื่นด้วย  ถ้าทำแล้วสงบเย็น เป็นประโยชน์ ขอให้มั่นใจได้ว่านั่นแหละคือบุญ

บุญนั้นทำได้หลายอย่างหลายโอกาส โดยเฉพาะในช่วง ๓ เดือนนี้ นี้คือวิธีทำบุญที่คุณทำได้

๑. สละทรัพย์อย่างฉลาด

คนไทยนิยมทำบุญด้วยการให้ทาน  ทานที่นิยมกันในช่วงนี้คือสังฆทาน  แต่ถ้าอยากจะให้เกิดประโยชน์คุ้มค่า ควรเลือกถวายของที่ท่านจะได้ใช้จริงๆ  มีของหลายอย่างที่คนชอบถวายจนล้นวัด เช่น ผงซักฟอก สบู่ กล่องสบู่ แปรงสีฟัน ผ้าอาบน้ำฝน  ของบางอย่างก็ใช้ไม่ได้ เช่น ใบชา น้ำบรรจุขวด เพราะมีกลิ่นผงซักฟอกติดมาด้วย

ใส่ใจสักนิด แล้วคิดตรองดูว่า อะไรบ้างที่พระท่านจำเป็นต้องใช้ แต่ผู้คนมักจะมองข้าม  ถ้ายอมเสียเวลาไปเลือกหาแล้วซื้อถวายท่าน จะได้บุญมาก เพราะผู้ถวายก็อิ่มใจ ผู้รับก็ใช้ประโยชน์ได้

นอกจากถวายพระแล้ว  การให้ทานแก่ผู้อื่นก็เป็นบุญเช่นกัน โดยเฉพาะคนที่ทุกข์ยากลำบาก เช่น เด็กยากจน เด็กกำพร้า เด็กเร่ร่อน คนพิการ  ช่วยกันเติมความรักและความหวังให้แก่เด็กเหล่านี้ ด้วยการบริจาคหนังสือเรียน เสื้อผ้า อาหาร ยา หรือให้ทุนการศึกษา ผ่านมูลนิธิหรือองค์กรที่ทำงานด้านเด็ก นอกจากนั้นใกล้บ้านของเราอาจมีเด็กเหล่านี้ที่เราสามารถช่วยเหลือได้โดยตรง

๒. ทำชีวิตให้โปร่งเบา

ไม่มีเงินเลยก็สามารถทำบุญได้เหมือนกัน  การทำชีวิตให้ปลอดโปร่งจากสิ่งเสพติดเป็นการทำบุญที่ไม่ต้องใช้เงินเลย แถมมีเงินเหลือเสียอีก  แม้ไม่เข้าวัด แต่ถ้างดเข้าบ่อนบาร์หรือสถานเริงรมย์ ก็ได้บุญเต็มๆ  ถ้ายังละไม่ได้  ลดการดื่ม เล่น และเที่ยวให้น้อยลง  ก็ยังดี  เป็นบุญทั้งแก่ตัวเองและครอบครัว

อะไรที่ทำให้ชีวิตยุ่งยาก เป็นภาระแก่ตนเอง สิ้นเปลืองเงินทองและเวลา เช่น ติดนิสัยช็อปปิ้งจนเป็นหนี้สิน หรือติดอินเทอร์เน็ตจนไม่เป็นอันทำงานและไม่มีเวลาให้ครอบครัว เข้าพรรษาเป็นโอกาสดีที่จะลดละสิ่งเหล่านี้

ปีหนึ่งๆ เรามีเวลามากมายให้กับร่างกาย เช่น หาหนังดีๆ มาปรนเปรอตา ฟังเพลงเพราะๆ เสนาะหู ซื้อของอร่อยๆ มาใส่ท้อง  ตอนนี้ถึงเวลาแล้วที่จะให้ใจของเราได้อิ่มบุญบ้าง

๓. เกื้อกูลด้วยแรงกาย

สละเงิน สละพฤติกรรมที่ไม่ดีแล้ว  สละอีกอย่างหนึ่งที่เป็นบุญคือสละแรงกาย  เห็นใครลำบากก็เข้าไปช่วยเขา อะไรที่เป็นงานส่วนรวมก็เข้าไปเสริม เช่น เป็นอาสมัครสอนเด็กในชนบท ช่วยงานบ้านพักคนชรา อุ้มเด็กป่วยในโรงพยาบาล ปลูกป่า เก็บขยะตามอุทยาน เป็นต้น

ที่จริงไม่ต้องไปไกลก็ได้  ชักชวนเพื่อนบ้านร่วมแก้ปัญหาขยะในชุมชน รักษาสิ่งแวดล้อมให้สะอาด ดูแลเยาวชนให้พ้นภัยยาเสพติด ตรวจตราชุมชนให้ปลอดโจรผู้ร้าย น้ำท่วมก็ช่วยกันแก้ไข  ทำได้อย่างนี้ คนก็เปี่ยมบุญ ชุมชนก็เปี่ยมสุข

๔. ฝึกจิตชำระใจ

ไม่ต้องใช้เงินแต่ได้บุญอีกวิธีหนึ่งก็คือ การทำจิตรักษาใจให้เป็นกุศล มีความสงบ ไม่ฟุ้งซ่าน ขุ่นเคืองขึ้งเครียด ด้วยการทำสมาธิ  สมาธิไม่ใช่เรื่องลึกลับไกลตัว  จดจ่อจิตอยู่กับลมหายใจเข้าและออกอย่างสม่ำเสมอ ทำครั้งละ ๑๕ นาทีเช้าและเย็น หรือเวลาเครียดกับงาน ไม่นานจะเห็นผล  ถ้าขยันขึ้นก็ทำให้นานเท่าๆ กับเวลาอาบน้ำแปรงฟัน  ใช้เวลาชำระกายนานเท่าไหร่ ก็พึงชำระใจนานเท่านั้น ชีวิตจะสมดุลและโปร่งเบาขึ้น

แล้วอย่าลืมสดับตรับฟังธรรมบ้าง  ถ้าไม่สะดวกเข้าวัด ก็หาเทปธรรมะมาเปิดฟังยามว่างหรือตอนรถติด ก็น่าจะดี หรือหาหนังสือธรรมะมาอ่านทุกคืนก่อนนอนตลอด ๓ เดือน

บุญแบบนี้ทำแล้วย่อมเกิดสุขทั้งแก่ชีวิตและสังคมอย่างแน่นอน


ภาพประกอบ

พระไพศาล วิสาโล

ผู้เขียน: พระไพศาล วิสาโล

เจ้าอาวาสวัดป่าสุคะโต และประธานมูลนิธิเครือข่ายพุทธิกา