ฟุตบอลโลกสร้างการเปลี่ยนแปลงได้ ถ้า ..

ชัยยศ จิรพฤกษ์ภิญโญ 1 กรกฎาคม 2018

หนึ่งในความใฝ่ฝันของประเทศไทย และรวมถึงหลายๆ ประเทศ คือ การที่ทีมชาติฟุตบอลของประเทศตนได้มีโอกาสเข้าร่วมการแข่งขันฟุตบอลโลกซึ่งจัดทุก ๔ ปี ในช่วงนั้นก็จะมีการแข่งขันคัดเลือกในแต่ละโซนภูมิภาค เพื่อช่วงชิงโควต้าการเข้าร่วมแข่งขัน ซึ่งการที่จะได้เข้าร่วมแข่งขันนั้น หมายถึง การต้องช่วงชิงฝ่าฝันเพื่อผ่านการแข่งขันคัดเลือก  ความหมายสำคัญคือ การต้องเอาชนะคู่แข่งขันทั้งรายใหม่ รายเก่า เพื่อได้โควตานั้น  ด่านสำคัญไม่ใช่เพียงแค่การเอาชนะคู่แข่งของประเทศอื่นๆ แต่คือ การมีทีมฟุตบอลที่มีคุณภาพ มีความแข็งแกร่งและความสามารถที่จะเอาชนะ

และเพื่อบรรลุความสำเร็จ ความฝันนี้ต้องอาศัยองค์ประกอบมากมาย ทั้งในส่วนของตัวบุคคลและระบบสนับสนุน เริ่มต้นที่  ๑) ตัวบุคคล ไม่ว่าจะเป็นตัวนักกีฬา ครูผู้ฝึกสอน และโค้ช  เพื่อที่จะมีคุณภาพบุคลากรที่เกี่ยวข้องโดยเฉพาะนักกีฬา หมายถึงการที่พวกเขาได้รับการฝึกฝนลงทุนในเรื่องเวลา การพัฒนาทักษะ ความสามารถ รวมถึงการลงทุนในด้านงานอาชีพ เพื่อให้พวกเขาสามารถเป็นอิสระจากความกังวลในเรื่องความอยู่รอดทางเศรษฐกิจ

และ ๒) ระบบสนับสนุน เพื่อสร้างนักกีฬา ครูฝึกสอน และความเป็นทีมชาติ  ระบบสนับสนุนถือเป็นเครื่องมือสำคัญ ในฐานะตัวแปรสร้างผลกระทบต่อสังคมโดยรวม  การมีทีมชาติฟุตบอลในระดับโลกได้ ต้องอาศัยระบบสนับสนุน เริ่มตั้งแต่ การมีวัฒนธรรม ค่านิยมที่เห็นคุณค่าของกีฬา  การมีพื้นที่สนามเด็กเล่น เพื่อที่เด็กและวัยรุ่นจะสามารถฝึกฝน หรือออกกำลังกาย  การมีโภชนาการที่มีคุณภาพ เพื่อสร้างนักกีฬาที่สุขภาพแข็งแรง  การมีค่านิยมและโอกาสทางสังคมที่เปิดรับอาชีพนักกีฬา แทนการมุ่งค่านิยมที่เน้นค่าตอบแทนหรือความมั่นคง เช่น อาชีพหมอ วิศวกร  ระบบสนับสนุนด้านวิทยาศาสตร์การกีฬาและเทคโนโลยี  และเพื่อที่จะยกระดับความสามารถเหล่านี้ สิ่งสำคัญที่ต้องการร่วมด้วยคือ การศึกษาวิจัย

บุคคล และระบบสนับสนุน คือ องค์ประกอบสำคัญในการช่วยให้เราทำความเข้าใจเรื่องราวเหตุการณ์ต่างๆ  การเกิดขึ้นของเรื่องราวหนึ่งๆ มีองค์ประกอบ ปัจจัยหลัก ปัจจัยรองที่ร้อยเรียงและสานสัมพันธ์ให้เกิดเป็นเรื่องราว  แน่นอนว่าในเรื่องราวหนึ่ง อาจมีตัวแปรหลัก หรือตัวต้นเหตุใหญ่ ที่ทำให้เกิดเรื่องราวเหตุการณ์นี้และเหตุการณ์นั้น  อย่างไรก็ดี หากปราศจากตัวแปรรอง หรือตัวแปรสนับสนุน เหตุการณ์นั้นก็อาจไม่เกิดขึ้น หรือปรับเปลี่ยนหน้าตาเรื่องราวเหตุการณ์นั้นๆ ไป

พุทธศาสนามีหลักธรรมสำคัญ ที่เน้นย้ำในเรื่ององค์ประกอบของเรื่องราวหรือเหตุการณ์ คือ อิทัปปจยตา หลักธรรมนี้เน้นย้ำว่า “เพราะสิ่งนี้มี สิ่งนั้นนั้นจึงมี”  หลักธรรมนี้ช่วยให้เราสามารถทำความเข้าใจเหตุการณ์เรื่องราว ในฐานะที่เป็นกระแสของเหตุและปัจจัย ไม่ใช่ลักษณะการเข้าใจหรืออธิบายแบบแข็งหรือตายตัว เช่น การตัดสิน การพิพากษาถูกผิด ใช่ ไม่ใช่  ความเป็นเหตุ เป็นปัจจัย ช่วยให้เรามองและเข้าใจเรื่องราวได้อย่างเป็นระบบ  ระบบ คือ ความสัมพันธ์ที่ตัวแปรต่างๆ มีความเชื่อมโยง ปฏิสัมพันธ์ และหน้าที่ต่อกัน  การเข้าใจระบบที่อยู่เบื้องหลังของเหตุการณ์ ก็จะช่วยให้เราเข้าใจเรื่องราวต่างๆ ได้อย่างมีคุณภาพและลึกซึ้ง

ประเทศไทยจะสามารถบรรลุความฝัน ในเรื่องทีมฟุตบอลชาติไทยจะไปฟุตบอลโลกได้หรือไม่ จึงต้องการการทำงานในส่วนของการมีตัวบุคคล คือ นักกีฬา โค้ช ครูฝึกสอน และระบบสนับสนุน  และการสร้างระบบสนับสนุน ก็จะเป็นจุดเริ่มของการกระทำอันนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในหลายๆ เรื่อง ทั้งผลบวกและผลลบอันเนื่องจากการพนันซึ่งสร้างผลเสียหาย และหมายถึงการเรียกร้องมาตรการป้องกันการพนันผลแข่งขัน

หลักธรรมเรื่อง อิทัปปจยตา เน้นย้ำว่า “เพราะสิ่งนี้มี สิ่งนั้นนั้นจึงมี” ช่วยให้เรามองเรื่องราวได้อย่างเชื่อมโยงเป็นระบบ

ฟุตบอลโลก ไม่ได้มีความหมายเพียงแค่เกมกีฬาที่คนทั่วโลกให้ความสำคัญและใส่ใจ แต่ยังมีความหมายในเชิงจิตวิญญาณ  จิตวิญญาณในความหมายของสิ่งที่สูงส่ง ยิ่งใหญ่ อยู่เหนือพ้นบุคคล หรือกลุ่มบุคคล  ส่วนลึกในจิตใจของเราทุกคนต้องการสิ่งบำรุงหล่อเลี้ยง  หากเปรียบร่างกายซึ่งต้องการอาหาร จิตใจก็ต้องการอาหารใจ อันหมายถึง การที่จิตใจได้รับรู้ถึงความมุ่งมั่น ตั้งใจ การอุทิศตัว การเสียสละเพื่อสิ่งที่มีคุณค่าความหมาย การเป็นที่ยอมรับ การได้รับความชื่นชม ฯลฯ  จิตใจที่ได้รับอาหารใจทำให้ก่อเกิดความสุข ความพึงพอใจ การได้รับรู้ถึงการมีคุณค่า การเชื่อมโยงกับเพื่อนๆ กับผู้คน กับกิจกรรม  พร้อมกับที่กีฬาก็ได้ถูกทำให้เป็นเบ้าหลอมในการสร้างสรรค์บุคคลที่มีน้ำใจนักกีฬา สร้างสรรค์แรงบันดาลใจกับคนในสังคม การสร้างความภาคภูมิใจ

ฟุตบอลโลกอาจดูเป็นเรื่องความสุขในทางโลกีย์ แต่ความสุขผ่านกีฬาเป็นความสุขที่ต่างจากการเสพสุข มัวเมาในอบายมุข เป็นความสุขที่ให้อาหารใจอันนำไปสู่ความงอกงาม เติบโตในจิตใจ  และสิ่งที่มีความหมายในเชิงสังคม คือผลกระทบต่อสังคมจากการลงทุนเพื่อสร้างระบบสนับสนุน อันนำไปสู่การยกระดับความรู้ ความสามารถ และสวัสดิภาพของสังคม

เป็นไปได้ยากในการนำทีมชาติไทยสู่ฟุตบอลโลก รวมถึงเรื่องสำคัญหลายเรื่องที่จะนำการเปลี่ยนแปลงเติบโตสู่สังคม หากทุกวันนี้ยังมีปัญหาเด็กไทยขาดโภชนาการที่ดี  วัยรุ่นยังติดจมกับปัญหากับยาเสพติด ไร้อนาคตไร้โอกาส  องค์กรและชุมชนยังขาดสำนึกของการทำงานเพื่อส่วนร่วม หรือทำงานในฐานะทีมงาน

ทั้งหมด คือ เหตุ ปัจจัย ที่ร้อยเรียงและสนับสนุนกัน


ภาพประกอบ

ชัยยศ จิรพฤกษ์ภิญโญ

ผู้เขียน: ชัยยศ จิรพฤกษ์ภิญโญ

นอกเหนือจากบทบาทนักเขียนประจำคอลัมน์ งานสำคัญ คือ กระบวนกร นักจิตปรึกษา, enneagram coach สนใจและรักที่จะทำงานด้านการทำงานเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงกับโลกภายในผ่านทักษะ ประสบการณ์เรียนรู้ทั้งงานอบรม การทำจิตปรึกษา และงานเขียน