ในเส้นทาง: จงรักในชะตาชีวิต

โรเบอร์ต้า กุสปารี (Roberta Guaspari) ถูกสามีเลิกรา ปล่อยให้เธอกับลูกน้อย ๒ คนเผชิญชีวิตไปตามลำพัง  เธอคร่ำครวญ โวยวาย ร่ำร้องให้สามีกลับมา  พร้อมกับความยากลำบากในอาชีพการงานในฐานะครูไวโอลิน ความผิดหวังกับความรักในผู้ชายคนใหม่ จนวันหนึ่งเธอคิดจะยอมแพ้ ปล่อยชีวิตให้จมจ่อมกับอดีตและความผิดหวัง  แต่เมื่อเธอได้พบลูกศิษย์คนหนึ่งซึ่งกำลังท้อแท้กับความยากลำบากในการเรียนไวโอลิน เพราะมันยากเกินไป โรเบอร์ต้าจึงบอกกับเด็กของตนว่า “จะยอมแพ้ด้วยเหตุผลเท่านี้ไม่ได้ สิ่งสำคัญคือ การที่เราต้องยืนหยัดและลุกขึ้นยืนจากข้างในของตัวเราเอง เพราะไม่มีใครมายืนแทนได้” ในวินาทีนั้นโรเบอร์ต้าก็ได้พบคำตอบจากชีวิตของตนว่า เธอจะต้องทำอย่างไรกับชีวิตของตนเองและลูกของเธอ

โรเบอร์ต้าอาศัยอยู่ในนิวยอร์ค แม้จะมีญาติคือแม่ แต่เธอก็ต้องพึ่งพาตนเอง  ด้วยหน้าที่การงานในฐานะครูสอนไวโอลิน เธอจะต้องพิสูจน์ให้แวดวงผู้คนที่เกี่ยวข้องตั้งแต่เด็กนักเรียน พ่อแม่ผู้ปกครองของเด็ก ครูใหญ่ คณะกรรมการโรงเรียน ให้เห็นถึงคุณค่าและความจำเป็นในวิชาดนตรี  เธอต้องพิสูจน์ให้ได้ขณะที่สภาพแวดล้อมก็ไม่ได้สนับสนุนเธอนัก ลูกของเธอโกรธกล่าวหาว่าเธอเป็นสาเหตุให้พ่อทิ้งครอบครัว ผู้ปกครองก็ไม่เข้าใจถึงความสำคัญของการเรียนดนตรี เด็กนักเรียนก็ดื้อ ต่อต้าน และไม่ได้ให้ความร่วมมือนัก

ฉากชีวิตของโรเบอร์ต้าก็เหมือนหลายคน อาจแตกต่างในรายละเอียด สิ่งที่เหมือนกันคือ สภาพแวดล้อม ความเป็นไปของโลกใบนี้ดำเนินไปโดยมิได้ตระเตรียมความพร้อม ความไม่พร้อมให้กับใครเป็นพิเศษ  สิ่งที่เราทำได้คือการเรียนรู้ การเลือกที่จะยอมจำนนในฐานะผู้พ่ายแพ้หรือเลือกที่จะต่อสู้

วินาทีที่โรเบอร์ต้าพบคำตอบ เธอพบคำตอบจากตนเองขณะพูดคุยและให้กำลังใจเด็กนักเรียนของเธอ เธอพบทางเลือกของตนเองด้วย จากนั้นชีวิตของเธอก็พลิกผัน เธอเลิกตัดพ้อ หยุดคร่ำครวญ เลิกพึ่งพา หรือแสวงหาใครมาพึ่งพิง เธอหันมามุ่งมั่นกับอาชีพการงานของเธอ ทุ่มเทพลังกับการสอน  ในแง่หนึ่งผู้เขียนมองว่าการเล่นดนตรีก็เป็นพลังในการเยียวยาและบำบัดบาดแผลชีวิตของเธอเอง ที่สำคัญดนตรีก็ทำให้เด็กนักเรียนพบคุณค่าความสุขภายใน ความภาคภูมิใจในตนเอง และสิ่งเหล่านี้สามารถเป็นคุณสมบัติติดตัวไปตลอดชีวิต

ผลของการตระหนักรู้ในคุณค่าตนเอง การยอมรับความจริง และการทำงานหนัก โรเบอร์ต้าก็ได้สร้างนักเรียนรุ่นแรกให้ประสบความสำเร็จในการเรียนไวโอลิน เธอมีความสุขกับการงาน เราจึงเห็นบุคลิกภาพที่เปลี่ยนไปเป็นผู้หญิงที่เข้มแข็ง มั่นใจในตนเอง  ที่สำคัญ เธอตระหนักรู้ในคุณค่าของตนเอง

เราทุกคนต่างล้วนมีบาดแผล บาดแผลจากการถูกทำร้ายทางร่างกายหรือทางจิตใจ บาดแผลความผิดหวัง ความเศร้าเสียใจ การพลัดพรากสูญเสีย  ผลกระทบที่ตามมาคือ การพยายามทำความเข้าใจถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้น และวิธีที่จิตใจของเราเลือกปกป้องตนเองคือ การกล่าวโทษ การโยนความผิดพลาดไปที่ตนเองหรือผู้อื่น กล่าวโทษพ่อแม่ ผู้คนรอบข้าง สภาพแวดล้อม อดีต โชคชะตา รวมถึงตนเอง  ในฐานะเด็กเล็ก กลไกป้องกันตนเองเช่นนี้ช่วยให้เราอยู่รอดได้ในด้านจิตใจ ช่วยให้เราสามารถยอมรับ ผ่านพ้นเหตุการณ์นั้นได้  แต่หากว่าเราโตขึ้นเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ กลไกเช่นนี้มีแต่กักขังเราไม่ให้ได้เรียนรู้และก้าวข้ามความผิดพลาด ความทุกข์โศกนั้น เพราะเมื่อกล่าวโทษสิ่งอื่น สิ่งภายนอก เราก็ไม่ต้องรับผิดชอบหรือได้เรียนรู้อะไร หรือหากเรากล่าวโทษ ตำหนิตนเอง ก็มีแต่ทำให้ตอกย้ำความเชื่อในความชอบธรรมต่อสภาพเลวร้ายที่เกิดขึ้นกับตนเอง ไม่ต้องแก้ไขเรียนรู้อะไร และอย่างไร

โรเบอร์ต้า คือตัวอย่างบุคคลที่เลือกนำบาดแผลชีวิตมาเป็นพลังขับเคลื่อนชีวิต  การถูกสามีทอดทิ้งไม่ได้เป็นสาเหตุที่แท้ของความทุกข์ยาก สาเหตุที่แท้คือการเลือกยอมแพ้ ปล่อยตัวจมปลักกับความทุกข์โศก  โชคดีที่เธอสามารถเลือกลุกขึ้นยืนและต่อสู้ แต่ยุทธศาสตร์นี้ก็ต้องอาศัยอาศัยเครื่องมือ องค์ประกอบ ทุนชีวิตสนับสนุน โดยมีความรู้ความสามารถ รวมถึงคุณธรรมส่งเสริม: ฉันทะ จิตตะ วิริยะ วิมังสา หรือธรรมะที่เรียกว่า อิทธิบาท ๔ ความมีใจรัก ใส่ใจ ทุ่มเท และอุตสาหะในการงาน

การมอบความรู้ การสอน และการเล่นดนตรีให้แก่เด็กๆ จึงทำให้ไม่เพียงโรเบอร์ต้า แต่รวมถึงเด็กๆ ได้พบคุณค่าในตนเอง  ความภาคภูมิใจ ความสุข ความอ่อนโยนในจิตใจผ่านดนตรี เกิดขึ้นผ่านการฝึกฝนต่อสู้กับตนเอง ทั้งความท้อแท้ ความเกียจคร้าน และอาจรวมถึงความเบื่อหน่ายในบางเวลา

โลกใบนี้ดำเนินไปโดยมิได้ตระเตรียมความพร้อมหรือความไม่พร้อมให้กับใครเป็นพิเศษ สิ่งที่เราทำได้คือการเลือกว่าจะยอมแพ้หรือจะต่อสู้

สิ่งที่น่าสนใจคือ ยามที่แต่ละคนผ่านพบเรื่องเลวร้าย ความเครียดที่รุมเร้าทำให้ยากต่อการรับมือ ทำความเข้าใจเรื่องราวที่เกิดขึ้น  หลายคนถูกทำร้ายด้วยความเครียด บางคนเลือกยอมแพ้ บางคนใช้ความเครียดเป็นสัญญาณเตือนที่จะต้องแก้ไข เรียนรู้ ปรับเปลี่ยนสภาพเงื่อนไขชีวิตบางอย่าง เพื่อคลี่คลายความเครียดและปัญหาที่แท้

ในตอนท้าย โรเบอร์ต้าพบว่าส่วนหนึ่งของความสำเร็จ ความภาคภูมิใจ และการพบคุณค่าในตนเอง มีจุดเริ่มต้นมาจากการที่สามีทอดทิ้งเธอกับลูก  เหตุการณ์นี้เคยถูกมองและรับรู้ว่าเป็นสิ่งเลวร้ายในชีวิต แต่เมื่อเงื่อนไข สภาพการณ์ และเหตุปัจจัยแปรเปลี่ยน เหตุการณ์เดียวกันนี้กลับถูกมองว่าเป็นจุดเริ่มต้นของเหตุการณ์ดีๆ ที่ตามมา  โรเบอร์ต้าได้ลุกขึ้นมาต่อสู้กับชะตาชีวิต ต่อสู้และนำพาชีวิตตนเอง ครอบครัว ไปสู่สภาพที่สร้างสรรค์ เป็นสุข และมั่นคงภายในต่อคุณค่าในตนเอง

หัวใจสำคัญคือ การเรียนรู้เปิดใจและรับรู้ถึงสายสัมพันธ์ที่เรามีต่อคนอื่น และที่คนอื่นมีต่อเรา เพื่อความสุขสวัสดีของตนเองและคนรอบข้าง  และสิ่งสำคัญคือ จงรักและกระทำสิ่งที่ดีต่อชะตาชีวิตของตนเอง