มองโลกกว้าง

บุญและปัญญา ณ แดนพุทธภูมิ

พระวิชิต ธมฺมชิโต 16 ธันวาคม 2012

หลังออกพรรษาฝนเริ่มหมด กิจกรรมหนึ่งที่กำลังได้รับความนิยมในหมู่ชาวพุทธไทย คือการเดินทางไปกราบสักการะสังเวชนียสถานที่ประเทศอินเดีย ซึ่งมาจากหลายเหตุผลอาจเป็นเพราะการเดินทางสะดวกขึ้น ค่าใช้จ่ายถูกลง มีเงินในกระเป๋ามากขึ้น และอื่นๆ อีกมากมาย  แต่เหตุผลสำคัญที่ทุกคนมีร่วมกัน คือต้องการได้ไปเห็น ไปสัมผัส ได้ก้มกราบลง ณ สถานที่ที่พระพุทธองค์ทรงเคยประทับ เคยบำเพ็ญพุทธกิจโปรดผู้คนให้พ้นจากความทุกข์โศกเศร้าหมองสักครั้งในชีวิต

ในพรรษาที่ผ่านมา ผู้เขียนได้รับโอกาสพิเศษให้ไปเรียนรู้เรื่องพระพุทธศาสนาที่ประเทศอินเดีย ภายใต้โครงการส่งเสริมพระสงฆ์ไปศึกษาและปฏิบัติธรรมเชิงลึก ณ ดินแดนพุทธภูมิ รุ่นที่ ๔ ซึ่งจัดโดยสถาบันโพธิคยา ๙๘๐ ร่วมกับวัดไทยกุสินาราเฉลิมราชย์ จึงขอนำเรื่องราวเล็กๆ น้อยๆ มาแบ่งปัน เผื่อจะเป็นประโยชน์กับทั้งท่านที่กำลังจะไป หรือเคยไปอินเดียมาแล้ว รวมทั้งท่านที่ไม่เคยคิดจะไปมาก่อนด้วย

หลวงปู่มั่นเคยบอกว่า สำหรับคนมีปัญญาแล้วธรรมะมีให้เห็นทุกหย่อมหญ้า ถ้าเราได้ฝึกคิดเรียนรู้จากสิ่งรอบตัวอยู่เสมอๆ ก็เท่ากับว่าเราได้เห็นได้ฟังธรรมะอยู่ตลอดเวลา โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเราเดินทางไปยังสถานที่ที่มีความแตกต่างทั้งทางด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และวัฒนธรรม เรายิ่งมีโอกาสเรียนรู้เรื่องแปลกๆ ได้มากขึ้น

ในทางตรงกันข้าม หากมองไม่เป็น วางใจไม่ถูก สิ่งที่จะช่วยให้เราได้เรียนรู้นั้นเองอาจกลับกลายเป็นปัญหา นำความทุกข์กาย ทุกข์ใจมาให้เราได้มากมาย

สำหรับผู้ที่กำลังจะเดินทางไป ณ ดินแดนพุทธภูมิ สิ่งที่ควรทำคือการตั้งเป้าหมายของการไปให้ถูกตั้งแต่แรก รับรองว่าการไปยังแดนพุทธภูมิไม่ว่าจะไปกับทัวร์กี่ดาว สิ่งที่เราได้รับแน่นอนคือ ความอิ่มเอิบใจจากธรรมะที่หลั่งไหลมาให้เราได้เรียนรู้อย่างไม่ขาดสาย

เป้าหมายของการไปแดนพุทธภูมินั้นควรเน้นที่การไปแสวงบุญ ไปปลูกศรัทธา และพัฒนาจิตไปพร้อมๆ กัน ไม่ควรเน้นที่การเที่ยวหรือพักผ่อนเหมือนกับการเดินทางไปต่างประเทศทั่วไป เพราะเราจะไม่ได้รับความสะดวกสบายเท่าที่คิด ไม่มีอะไรตื่นตาตื่นใจอลังการให้ได้เห็น มิหนำซ้ำอาจได้พบ ได้เห็น ได้ลงมือทำอะไรที่ไม่เคยคิดว่าจะได้เห็นได้ทำมาก่อนอีกด้วย

พระพุทธองค์ตรัสไว้อย่างชัดเจนว่า พระองค์สรรเสริญการปฏิบัติบูชายิ่งกว่าอามิสบูชาใดๆ ดังนั้น นอกจากการได้ไปกราบไหว้บูชา สวดมนต์ นั่งสมาธิ ณ สังเวชนียสถานทั้ง ๔ แล้ว หากเราตั้งใจเราไว้ในบุญ พยายามใช้เมตตา กรุณา ขันติ ปิดกั้นความเศร้าหมองต่างๆ ไม่ให้เกิดขึ้น แต่เปิดใจกว้างรับรู้ เรียนรู้ในสิ่งต่างๆ ที่ได้พบเห็นระหว่างการเดินทาง แล้วฝึกใจให้รู้จักคิดและมองอย่างพุทธ เราจะได้รับคุณค่าจากการเดินทางครั้งนี้เพิ่มขึ้นกว่าเท่าตัว

การพูดเช่นนี้หลายท่านอาจรู้สึกฝ่อไม่อยากไปตั้งแต่แรก เพราะเกรงว่าจะไปพบแต่ความทุกข์อุปสรรคที่นั่น แต่การตั้งเป้าหมายการเดินทางไว้เช่นนี้ ทำให้หลายต่อหลายท่านรู้สึกดี มีความสุขกับการได้ไปสักการะสังเวชนียสถาน ประทับใจกับการเดินทาง ยิ้มได้เมื่อรถติด ไม่หงุดหงิดเมื่อถูกเด็กตามขอเงิน

ในทางตรงข้าม ผู้ที่ไม่ได้เตรียมใจไว้ก่อน อาจรู้สึกเซ็ง เครียด เบื่อ หงุดหงิดกับทุกสถานการณ์ที่ไม่ได้เป็นไปในแบบที่ควรเป็นในบ้านเรา รวมทั้งพลอยทำให้เราขาดทุนที่ไม่สามารถทำจิตใจให้สงบเย็นได้เมื่อเข้าไปกราบไหว้ในสถานที่สำคัญดังที่ได้ตั้งใจไว้ด้วย

อินเดียเป็นประเทศที่มีวัฒนธรรมที่เข้มแข็ง มีการพัฒนาที่เป็นตัวของตัวเอง ไม่ได้มุ่งพัฒนาประเทศตามแนวทางของประเทศตะวันตกอย่างเดียว เราจึงเห็นความแตกต่างนั้นได้ชัดและมีแง่มุมให้เรียนรู้หลายด้าน

ในด้านหนึ่งระหว่างการเดินทางแสวงบุญ เราจะเห็นคนอินเดียมากมายอยู่กันอย่างแร้นแค้น ในเมืองก็สกปรกเต็มไปด้วยขยะ ฝุ่นคลุ้ง น้ำเน่า มูลสัตว์ ท้องถนนก็เต็มไปด้วยรถราที่ขับขี่กันอย่างไม่มีกฎกติกา บีบแตรกันจนไม่รู้ว่าเสียงมาจากทางไหน ข้างถนนตามซอกหลืบหรือริมทางเท้า ก็เต็มไปด้วยคนเร่ร่อนที่ทั้งกินอยู่หลับนอนอาบน้ำหุงหาอาหารกันอย่างไม่ต้องเกรงใจใครอยู่ข้างถนนนั่นเอง

ส่วนในชนบทก็แทบไม่มีความเจริญใดๆ เข้าถึงเลย แม้หมู่บ้านริมถนนก็ยังไม่มีไฟฟ้าใช้ การเดินหรือขี่จักรยานเป็นเรื่องปกติในการไปไหนมาไหน รถประจำทางก็เก่าโทรมแทบจะไม่เชื่อว่าจะใช้การได้ บ้านเรือนก่อด้วยอิฐง่ายๆ ชั้นเดียว หรือไม่ก็เป็นกระท่อมดินหลังเล็กๆ อยู่กันนับสิบคน ทำให้บางคนต้องมานอนที่แคร่นอกบ้านท่ามกลางอากาศที่หนาวเย็น ส่วนการปลดทุกข์ก็นั่งถ่ายกันข้างถนนหรือกลางทุ่งกันอย่างไม่ต้องอายใคร

พุทธสถานต่างๆ ก็เต็มไปด้วยวณิพกขอทานหลากหลายรูปแบบ ที่ตามขอได้ไม่น้อยหน้าพ่อค้าที่ตามตื๊อขายของที่ระลึก พร้อมกันนั้นภาพของคนแก่ คนพิการ คนป่วย คนตาย หรือแม้แต่ศพที่กำลังเผากันสดๆ หรือลอยอืดอยู่ตามแม่น้ำก็มีให้พบเห็นได้ไม่ยาก

หากมองไม่เป็น วางใจไม่ถูก สิ่งที่จะช่วยให้เราได้เรียนรู้อาจกลับกลายเป็นปัญหาและนำความทุกข์มาให้

แต่ในอีกด้านหนึ่งที่เราอาจไม่ได้เห็นก็คือ อินเดียเป็นประเทศที่มั่งคั่งไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ มีวัฒนธรรมที่เข้มแข็ง มีมหาเศรษฐีที่รวยติดอันดับโลก มีความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจ มีกองทัพที่ก้าวหน้า คนหนุ่มสาวที่เก่งกาจทางคอมพิวเตอร์ที่ทั่วโลกยอมรับ และความโดดเด่นที่น่าทึ่งอีกหลายด้าน

นี่คือความจริงอันทรงคุณค่าที่ยากจะพบเห็นได้ในที่อื่น ถ้าเราเปิดใจให้กว้าง ซึมซับรับภาพชีวิตระหว่างการเดินทางอันยาวไกลเหล่านี้ไว้อย่างเข้าใจ ไม่ด่วนตัดสิน ไม่ด่วนหงุดหงิด รำคาญ หลายเรื่องราวอาจกระตุกความคิดความรู้สึกให้เราได้ทบทวนถึงการใช้ชีวิตใหม่ ให้เห็นความสุข ความสบาย เห็นโอกาสในการดำเนินชีวิตของเราที่มีมากกว่าคนอินเดียหลายเท่า

ไหนๆ ความศรัทธาได้ดึงดูดเราให้เดินทางมาพบเห็นสภาพความเป็นจริงนี้แล้ว อย่าพลาดโอกาสสำคัญที่พระพุทธองค์ได้มอบไว้ให้เราในโอกาสนี้  ไปถึงแดนพุทธภูมิครั้งหนึ่งให้ได้ทั้งบุญ คือความเอิบอิ่มใจที่ได้ไปกราบสักการะพระพุทธองค์ และปัญญาคือความรู้ ความฉลาดในการดำเนินชีวิต แล้วกลับมาใช้ชีวิตอย่างมีความสุขมากขึ้นในเมืองไทย

ภาพประกอบ

Line