๗ มีนาคม ศกนี้ สำหรับคนส่วนใหญ่แล้ว เป็นเพียงวันหยุดอีกหนึ่งวันเท่านั้น แม้อาจจะรู้ว่าเป็นวันมาฆบูชา แต่ก็มองไม่เห็นความสำคัญมากไปกว่านั้น มีส่วนน้อยที่เห็นว่าเป็นวันสำคัญทางศาสนา ที่เป็นโอกาสสำหรับการทำบุญเช่น ใส่บาตร หรือไม่ก็ร่วมพิธีทางศาสนา เช่น การเวียนเทียน น้อยยิ่งไปกว่านั้นก็คือคนที่รู้ว่าวันมาฆบูชามีความเป็นมาอย่างไร และคงมีน้อยมากๆ ที่รู้ว่าวันนั้นเมื่อเกือบ ๒,๖๐๐ ปีที่แล้ว พระพุทธองค์ตรัสสอนอะไรบ้าง
คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าศาสนาพุทธสอนให้ “ละชั่ว ทำดี” แต่ถ้ารู้ว่าพระพุทธองค์ทรงสอนอะไรในวันเพ็ญ เก้าเดือนหลังจากการตรัสรู้ของพระองค์ ก็จะเข้าใจดีว่า นอกเหนือจาก “การไม่ทำบาปทั้งปวง การทำกุศลให้ถึงพร้อม” แล้ว “การชำระจิตของตนให้ผ่องใส” ก็เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่ชาวพุทธพึงปฏิบัติ อย่างไรก็ตาม จริยาประการหลังนั้นมักถูกละเลยไป ผลก็คือชาวพุทธจำนวนไม่น้อยเป็นทุกข์เพราะการทำความดี เช่น ท้อแท้ที่ทำดีแล้วไม่ได้ดี ไม่มีคนเห็น หรือชื่นชมสรรเสริญ หาไม่ก็ทุกข์ใจที่คนอื่นไม่ทำความดีเหมือนตน หรือทำความดีอย่างที่ตนคาดหวัง หนักกว่านั้นก็คือเกิดอาการยกตนข่มท่าน มองเห็นคนอื่นว่าไม่ดีเหมือนตน จนตีตราว่าเขาเป็นคนเลว และพร้อมที่จะทำอะไรกับเขาก็ได้ในนามของคุณธรรมความดี
ความดีนั้นหากยึดติดถือมั่นจนหลง ก็สามารถทำความทุกข์ให้ทั้งแก่ตนเองและผู้อื่นได้ง่ายมาก ดังนั้นการฝึกจิตให้มีรู้เท่าทันตนเองมองเห็นกิเลสที่มาครองใจ และสามารถขจัดออกไปจากจิตใจ จึงเป็นเรื่องสำคัญที่จะช่วยเสริมให้การละชั่ว ทำดีนั้น เป็นประโยชน์เกื้อกูลทั้งต่อตนเองและผู้อื่นอย่างแท้จริง ยิ่งสามารถเจริญปัญญาจนเห็นว่าไม่มีอะไรที่ยึดติดถือมั่นว่าเป็นฉันหรือของฉันได้เลย ก็จะช่วยให้ไม่สำคัญผิดว่า “ตัวกู” คือ “ความดี” หรือยึดว่าคนอื่นต้องดีเหมือน “กู” เท่านั้น พูดง่าย ๆ คือ ไม่เอาความดีไปทำร้ายผู้อื่น ขณะเดียวกันก็ปิดกั้นไม่ให้ความดีทำร้ายตนเอง หรือถูก “ความดีกัดเจ้าของ” อย่างที่ท่านพุทธทาสภิกขุได้เตือนเอาไว้
การฝึกจิตเจริญปัญญา ยังช่วยให้เราสามารถอยู่ในโลกนี้ได้โดยไม่ทุกข์ อย่าลืมว่าแม้ละชั่ว ทำดีมากมายเพียงใด ก็หนีความพลัดพรากสูญเสีย รวมทั้งความแก่ ความเจ็บ และความตายไม่พ้น หลายคนพอประสบโรคร้าย หรือสูญเสียคนรัก ก็ร้องไห้ฟูมฟาย ก่นด่าชะตากรรมว่า “ทำไมต้องเป็นฉัน” แต่คนที่เจริญปัญญาจนเข้าใจความจริงของชีวิตและโลกว่าเต็มไปด้วยความไม่แน่นอน จะไม่เป็นทุกข์เมื่อประสบเหตุการณ์ดังกล่าว เพราะเขาตระหนักดีว่า สักวันหนึ่งก็ต้องเป็นคราวของฉัน หรือรู้ดีว่า “ทำไมจะเป็นฉันไม่ได้” ยิ่งผู้ที่เจริญปัญญาจนเห็นชัดว่าไม่มีอะไรที่เป็น “ตัวกู ของกู”เลย เมื่อเจ็บป่วย ก็เห็นแต่ความเจ็บป่วย แต่ไม่มี “ผู้ป่วย” เมื่อจะตายก็รู้ว่าไม่มี “ผู้ตาย” ดังนั้นจึงไม่เป็นทุกข์แต่อย่างใด
วันมาฆบูชาจึงเป็นวันที่เราพึงย้ำเตือนตนเองให้ไม่เพียงละชั่ว และทำดีให้เพิ่มพูนเท่านั้น แต่พึงชำระขัดเกลาจิตใจของตนให้สะอาด และเข้าถึงความสงบและความสว่างอย่างแท้จริง เพื่อช่วยให้บรรลุทั้งประโยชน์ตนและเกื้อกูลประโยชน์ท่านได้อย่างเต็มที่
อ่านจดหมายข่าวพุทธิกาฉบับอื่นๆ ได้ ที่นี่
พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมเย็นวันที่ 5 ธันวาคม 2566 มีหมอคนหนึ่ง เป็นคนหนุ่มไฟแรง จบแพทย์ที่เชียงใหม่ แล้วเรียนต่อเป็นแพทย์เฉพาะทางทันทีด้านเวชศาสตร์ครอบครัว ซึ่งเป็นการเรียนที่หนัก
วิธีอยู่เคียงข้างคนที่ต้องการคุณที่สุด ตอนที่แม่ของฉันกำลังจะตาย ฉันกับญาติๆ มารวมกันอยู่กับท่านในวันสุดท้ายของชีวิต ไม่มีใครในพวกเราที่รู้เรื่องการช่วยคนให้เปลี่ยนผ่านจากโลกนี้ไปสู่โลกหน้าเลยแม้แต่คน
เมื่อแผ่นดินสะสมความชื้นได้มากพอ ก็ก่อให้เกิดแรงดึงดูด เมื่อเมฆเคลื่อนผ่านมา ซึ่งเมฆก็ประกอบด้วยความชื้น ก่อให้เกิดแรงดึงดูดซึ่งกันและกัน เมื่อความชื้น แรงดึงดูดถึงพร้อม ฝนก็ตกลงมา นก หนู กินผลไม้ป่า
