สงครามรุกรานอิรัก เป็นตัวอย่างที่ชี้ชัดว่า สงครามในยุคนี้ไม่ว่าจะเกิดที่ใด ย่อมมิใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป โดยเฉพาะเมื่อเป็นสงครามที่ประกาศโดยสหรัฐอเมริกา ดังเป็นที่ประจักษ์ว่า ตลอดหนึ่งเดือนที่ผ่านรอบตัวเราอบอวลด้วยบรรยากาศแห่งสงครามโดยผ่านสื่อนานาชนิด ประสาทตาและหูของเราถูกกระหน่ำด้วยข่าวการสู้รบและการทำลายล้างซึ่งถูกนำเสนอให้น่าตื่นเต้นและติดตาม ยิ่งไปกว่านั้นสมรภูมิสงครามยังแผ่ขยายและตามลึกลงไปถึงห้วงความคิดและจิตใจของเรา สงครามกลายเป็นเรื่องใกล้ตัว ใกล้อย่างที่นึกไม่ถึง
ใช่หรือไม่ว่าทุกขณะที่เราติดตามข่าวคราวและความเห็นเกี่ยวกับเหตุการณ์ในอิรัก สมรภูมิอย่างใหม่ได้เกิดขึ้นกลางใจเรา ในสมรภูมินี้ความเป็นมนุษย์ของเราถูกกระหน่ำทำลายด้วยผัสสะแห่งความรุนแรงที่มากับภาพและเสียง เมื่อใดที่รับรู้ผัสสะเหล่านั้นอย่างขาดสติ คิดแต่จะเสพความตื่นเต้นจากข่าว จิตใจของเราก็ด้านชามากขึ้นเรื่อยๆ กับการสังหารผู้คน ไร้ความอนาทรต่อผู้คนที่ทุกข์ยากจากภัยสงคราม นั่นหมายความว่าเราได้สูญเสียความเป็นมนุษย์ไปมากแล้ว
แต่สำหรับคนจำนวนไม่น้อย สมรภูมิกลางใจนั้นร้อนแรงด้วยอำนาจแห่งความโกรธแค้นชิงชัง จนจิตใจถูกความอาฆาตพยาบาทยึดครองอย่างเบ็ดเสร็จ ไม่ว่าสนับสนุนหรือคัดค้านสงคราม ไม่ว่าถือหางสหรัฐหรืออิรัก สิ่งหนึ่งที่อาจไม่แตกต่างกันเลยก็คือ ความรู้สึกเคียดแค้นทหารของอีกฝ่าย ควบคู่กับความยินดีที่เห็นคนเหล่านั้นประสบกับความพินาศ บางครั้งอาจสะใจด้วยซ้ำที่เห็นเขาเพลี่ยงพล้ำเพราะไปยิงเด็กและผู้หญิง ทุกครั้งที่รู้สึกเช่นนั้น ความเป็นมนุษย์ของเราก็ลดน้อยถอยลงเป็นลำดับ
ความโกรธเกลียดพยาบาทได้กลายเป็นไฟที่จุดระเบิดให้เกิดสมรภูมิไปทั่วทั้งโลก ทั้งในใจคน บนท้องถนน และตามสื่อต่างๆ มองในแง่นี้มันจึงมีอานุภาพมากกว่าลูกระเบิดหรือขีปนาวุธ ซึ่งสร้างสมรภูมิได้เป็นจุดๆ เท่านั้น แต่ใช่หรือไม่ว่าเรากำลังปล่อยให้มันลุกลามอย่างรวดเร็ว จนรอบตัวและกลางใจเรานั้นอบอวลอึมครึมด้วยบรรยากาศแห่งความรุนแรงและความเกลียดชัง
ไม่มีใครรู้ว่าสงครามครั้งใหม่จะเกิดขึ้นเมื่อใด แต่ที่ค่อนข้างแน่คือไม่ใช่เรื่องง่ายที่คนอย่างเราๆ ท่านๆ จะช่วยกันยุติได้ในเร็ววัน แม้กระนั้นบรรยากาศแห่งสงครามที่พร้อมจะอบอวลไปทั่วก็หาเกินวิสัยที่เราจะจัดการได้ไม่ ดังนั้นจึงไม่ควรนิ่งนอนใจ และทำตัวเป็นผู้นั่งเสพข่าวสารอย่างเดียวเท่านั้น อย่างแรกที่เราทำได้คือรักษาจิตใจไม่ให้ความเป็นมนุษย์ของเราถูกทำลาย อย่าให้ความโกรธเกลียดครอบงำจิตใจจนเกิดอกุศลจิตคิดมุ่งร้ายอีกฝ่าย และยินดีในความวิบัติของเขา จะเป็นทหารฝ่ายใด ชีวิตของเขาก็มีคุณค่า มีคนรักอยู่ข้างหลังที่คอยการกลับมาของเขา ทั้งสองฝ่ายถูกอุปโลกน์ให้กลายเป็นศัตรูที่จ้องทำลายกัน ทั้งๆ ที่หากสลัดเครื่องแบบแล้วบังเอิญมาเจอกันที่กรุงเทพฯ หรือที่ไหนสักแห่ง ก็คงจะยิ้มทักทายและเป็นเพื่อนกันได้ไม่ยาก
เราจะถือหางฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งก็ตาม แต่อย่าเห็นอีกฝ่ายเป็นผักปลา และยินดีในความพินาศของเขาเพียงเพื่อที่จะได้เห็นฝ่าย “ของฉัน” เป็นผู้ชนะ ถึงที่สุดแล้วไม่มีใครเป็นผู้ชนะในสงครามเลย มีแต่ผู้สูญเสีย แม้แต่คนภายนอกที่นั่งเชียร์ก็สูญเสียเช่นกัน นั่นคือสูญเสียความเป็นมนุษย์
ในยามเช่นนี้เราจึงควรเจริญเมตตาธรรมให้มาก ด้วยการตั้งจิตปรารถนาดีต่อทุกฝ่าย ขอให้ทหารทุกฝ่ายรักษาชีวิตของตน หลีกเลี่ยงจากการทำร้ายกัน และกลับสู่ผู้เป็นที่รักโดยสวัสดิภาพ อย่าให้ความโกรธเกลียดครอบงำเมื่อเห็นภาพของผู้นำทั้งสองฝ่าย ซึ่งถูกสื่อวาดภาพให้เป็นตัวร้าย พยายามมองคนเหล่านั้นด้วยความเข้าใจ และแผ่ความปรารถนาดีให้เขาเหล่านั้นบังเกิดสัมมาทิฏฐิ ปราศจากความเห็นแก่ตัวและความโกรธเกลียด ละเว้นจากการทำกรรมหนักโดยเร็ว และให้จิตใจได้เข้าถึงความสงบสันติ
พยายามดูแลเมตตาธรรมให้เบ่งบานในใจ อย่าปล่อยให้กุศลจิตถูกกลบทับด้วยความรู้สึกด้านชา พึงรู้สึกอนาทรต่อความทุกข์ยากของมนุษย์ ทุกครั้งที่เห็นระเบิดแผดก้องและควันไฟพวยพุ่ง ให้นึกถึงผู้คนที่ล้มตาย เด็กที่พิการ พ่อแม่ที่ร้องไห้ปานใจจะขาดขณะอุ้มศพลูกน้อย คนอีกมากซึ่งกำลังหิวโหยและพลัดที่นาคาที่อยู่ เขาเหล่านั้นสมควรได้รับความเห็นอกเห็นใจจากเรา แทนที่จะถูกเบือนหน้าหนีโดยเพื่อนร่วมเผ่าพันธุ์
ลำดับต่อมาก็คือช่วยขจัดปัดเป่าบรรยากาศแห่งความเกลียดชังออกไปจากบ้านของเรา สร้างบรรยากาศแห่งสันติให้เกิดขึ้นในครอบครัว ด้วยการแนะนำลูกหลานหรือญาติพี่น้องให้มองสงครามนี้ด้วยจิตที่ปรารถนาดีต่อทุกฝ่าย ไม่ติดตามข่าวเพราะต้องการเสพความตื่นเต้น หรือเห็นสงครามเป็นแค่เกมอย่างมวยตู้ ฟุตบอล หรือวีดีโอเกม หากเป็นไปได้ควรร่วมกันแผ่เมตตาจิตให้ทุกฝ่ายปลอดพ้นจากความทุกข์ยาก
จากนั้นพึงร่วมกันปัดเป่าบรรยากาศแห่งความเกลียดชังออกไปจากสังคมของเรา สังคมไทยมีความโกรธเกลียดอบอวลแน่นหนามากอยู่แล้ว อย่างน้อยเราควรช่วยกันยับยั้งมิให้สงครามใดๆ เพิ่มความโกรธเกลียดให้มากขึ้นไปอีก ทั้งนี้ด้วยการผนึกกำลังสร้างบรรยากาศแห่งสันติ เช่น ร่วมกันชุมนุมอย่างสงบและภาวนาให้เกิดสันติภาพ ให้กระแสแห่งเมตตาจิตแผ่กว้างออกไปทั่วทั้งสังคม อย่างน้อยก็เพื่อทัดทานกระแสแห่งความโกรธเกลียดที่เกิดขึ้นจากแบ่งฝักแบ่งฝ่ายตามลัทธิอุดมการณ์ ศาสนา สีผิว หรือผลประโยชน์ ขณะเดียวกันก็ควรช่วยกันตักเตือนสื่อมวลชน ไม่ว่าหนังสือพิมพ์ วิทยุ หรือโทรทัศน์ ที่เสนอข่าวและความเห็นในลักษณะที่มุ่งสนองความตื่นเต้นหรือสนุกเร้าใจอย่างเกมกีฬา ควรร่วมกันเรียกร้องผลักดันให้สื่อมวลชนคำนึงถึงมิติแห่งความเป็นมนุษย์ให้มากขึ้น แทนที่จะเน้นแต่ยุทธวิธีทางทหารและอานุภาพของเทคโนโลยี ความจริงอีกด้านของสงครามอันได้แก่ความทุกข์ยากของผู้คนที่ประสบภัยสงคราม เป็นสิ่งที่สื่อมวลชนพึงให้ความสนใจมากขึ้น เช่นเดียวกับข่าวความเคลื่อนไหวเพื่อสันติภาพ
การสร้างบรรยากาศแห่งสันติตั้งแต่ระดับจิตใจ ครอบครัว ไปจนถึงสังคม เป็นขั้นตอนสำคัญอันจะนำไปสู่การสร้างสันติภาพในอีกซีกโลกหนึ่ง แม้เส้นทางดังกล่าวจะยาวไกล แต่ก็เป็นสิ่งยืนยันว่าเราแต่ละคนสามารถมีส่วนร่วมในการสร้างสันติภาพได้ มิใช่เป็นแค่คนเล็กคนน้อยที่ไร้พลัง
ที่สำคัญก็คือปฏิบัติการดังกล่าวยังมีอานิสงส์ไปถึงเราแต่ละคน ขณะเดียวกันก็มีคุณค่าอย่างยิ่งต่อบ้านเมืองของเรา ใช่หรือไม่ว่าเมืองไทยนั้นมีเชื้อมูลแห่งสงครามมากมายที่พร้อมจะประทุในอนาคต ไม่ใช่กับคนชาติอื่นเท่านั้น หากรวมถึงคนในชาติเดียวกันด้วย การผนึกกำลังเพื่อสันติภาพนอกบ้าน อาจช่วยให้เชื้อสงครามในบ้านเราอันได้แก่ความโกรธเกลียดมีกำลังน้อยลง จนยากที่จะปลุกเร้าให้เกิดการจับอาวุธฆ่าฟันกันก็ได้ ใครจะไปรู้
พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมเย็นวันที่ 5 ธันวาคม 2566 มีหมอคนหนึ่ง เป็นคนหนุ่มไฟแรง จบแพทย์ที่เชียงใหม่ แล้วเรียนต่อเป็นแพทย์เฉพาะทางทันทีด้านเวชศาสตร์ครอบครัว ซึ่งเป็นการเรียนที่หนัก
วิธีอยู่เคียงข้างคนที่ต้องการคุณที่สุด ตอนที่แม่ของฉันกำลังจะตาย ฉันกับญาติๆ มารวมกันอยู่กับท่านในวันสุดท้ายของชีวิต ไม่มีใครในพวกเราที่รู้เรื่องการช่วยคนให้เปลี่ยนผ่านจากโลกนี้ไปสู่โลกหน้าเลยแม้แต่คน
เมื่อแผ่นดินสะสมความชื้นได้มากพอ ก็ก่อให้เกิดแรงดึงดูด เมื่อเมฆเคลื่อนผ่านมา ซึ่งเมฆก็ประกอบด้วยความชื้น ก่อให้เกิดแรงดึงดูดซึ่งกันและกัน เมื่อความชื้น แรงดึงดูดถึงพร้อม ฝนก็ตกลงมา นก หนู กินผลไม้ป่า
