อย่าเมินเฉยเพื่อนร่วมทุกข์

เกือบ ๔๐ ปีที่แล้วอ่าวไทยเต็มไปด้วยผู้อพยพชาวเวียดนามหลายแสนคนที่หนีภัยคอมมิวนิสต์ด้วยการนั่งเรือข้ามทะเลออกมาอย่างเสี่ยงตาย ทั้งนี้เพราะมุ่งหวังอนาคตที่ดีกว่า หลายคนตายเพราะขาดน้ำขาดอาหาร จำนวนไม่น้อยถูกโจรสลัดปล้น ข่มขืน และฆ่า คนเหล่านี้ไม่มีที่พึ่งอื่นใดนอกจากผู้คนตามชายฝั่งต่างๆ ที่เรือไปถึง รวมทั้งคนไทย

ตอนนั้นคนไทยจำนวนไม่น้อยก็เกือบมีชะตากรรมเดียวกัน เพราะระบอบคอมมิวนิสต์ได้มาประชิดชายแดนไทย หากไทยเป็นคอมมิวนิสต์เหมือนประเทศเพื่อนบ้าน คนไทยนับล้านคงต้องตัดสินใจทิ้งประเทศ ยอมออกไปเสี่ยงตายข้างหน้า ไม่ว่าจะเดินเท้า นั่งรถ หรือล่องเรือ ฝากชีวิตไว้กับน้ำใจของผู้คนในประเทศต่างๆ เดชะบุญไทยรอดพ้นจากเงื้อมมือของคอมมิวนิสต์ คนไทยจำนวนไม่น้อยจึงไม่ต้องไปเป็นมนุษย์เรือ (boat people) เสี่ยงเป็นเสี่ยงตายเหมือนชาวเวียดนาม

วันนี้เมืองไทยได้เผชิญกับคลื่นผู้อพยพระลอกแล้วระลอกเล่าอีกครั้งหนึ่ง คราวนี้เป็นชาวโรฮิงญาจากพม่า คนเหล่านี้ก็เช่นเดียวกับผู้คนทั้งหลาย หากไม่ถูกกดขี่บีฑาหรือบีบคั้นอย่างถึงที่สุด ย่อมไม่ตัดสินใจละทิ้งบ้านเกิดเมืองนอน ออกมาเสี่ยงภัยกลางทะเล หลายคนต้องทิ้งชีวิตก่อนจะถึงฝั่ง อีกไม่น้อยตายเพราะถูกสังหารเมื่อถึงฝั่งแล้ว คนเหล่านี้แม้พูดคนละภาษากับเรา แต่ก็เป็นมนุษย์เหมือนเรา รักชีวิตเหมือนกับเรา ในยามที่เขาตกระกำลำบาก ขาดอาหาร ขาดน้ำ ขาดที่พักพิง ควรแล้วหรือที่เราจะผลักไสเขาออกไปตายที่อื่น เพราะหากเราเป็นเขา (อย่าลืมว่าเราเกือบจะเป็นอย่างเขาเมื่อ ๓๐ กว่าปีก่อน) เราก็คงปรารถนาความเมตตาจากเพื่อนต่างชาติต่างภาษาเช่นกัน

เรามิใช่เป็นแค่คนไทย แต่เรายังเป็นมนุษย์ที่มีน้ำใจ ลองใช้ความเป็นมนุษย์เปิดใจเพื่อรับรู้ความทุกข์ของเขา ไม่ใช่ในฐานะโรฮิงญาต่างด้าว แต่ในฐานะที่เขาเป็นมนุษย์เช่นเดียวกับเรา แล้วเราจะตระหนักว่าเขาเป็นเพื่อนร่วมทุกข์ร่วมสุขกับเรา ที่เราสมควรยื่นมือช่วยเหลือเขา หากเราไม่ทำ แต่ผลักไสหรือปล่อยให้เขาไปตาย ไม่เว้นกระทั่งเด็กและคนแก่ เราจะพูดกับความเป็นมนุษย์ในใจเราได้อย่างไร

มีความเข้าใจว่าหากปล่อยให้ผู้อพยพตายกันมากๆ กลางทะเล ชาวโรฮิงญาในพม่าก็จะหวาดกลัว และอพยพทางเรือน้อยลง แต่ความจริงหาเป็นเช่นนั้นไม่ มนุษย์เรือที่หลั่งไหลจากอาฟริกาไปยุโรปเมื่อปีที่แล้วตายหรือสูญหายถึงเดือนละ ๘๐๐ คน เพิ่มขึ้นจากปีก่อนๆ มาก แต่คลื่นมนุษย์ทุกวันนี้ก็ยังไม่ได้ลดลงเลย กลับเพิ่มมากขึ้น (และตายเพิ่มขึ้นด้วย) ดังนั้นจึงไม่ควรหวังว่าการทำใจแข็ง ปล่อยให้มนุษย์เรือชาวโรฮิงญาตายกลางทะเล จะช่วยให้การอพยพลดน้อยถอยลง

การปล่อยให้เพื่อนมนุษย์ตายกลางทะเล ไม่ใช่วิถีทางที่ควรทำ ขณะเดียวกันการแบกรับภาระทั้งหมด ก็เป็นไปได้ยาก สิ่งที่เราน่าจะช่วยกันผลักดันให้เกิดขึ้นก็คือ การร่วมกันแบ่งเบาภาระในระหว่างประเทศเพื่อนบ้าน โดยมีทุนสนับสนุนจากนานาชาติ ขณะเดียวกันก็ต้องได้รับความร่วมมือจากประเทศต้นทางเพื่อสกัดกั้นการหลั่งไหลในระยะยาว ทางออกที่เป็นไปได้นั้นมีหลายทาง แต่สิ่งสำคัญก่อนอื่นใด คือ ความตั้งใจที่จะช่วยเหลือเขาในฐานะเพื่อนมนุษย์ และด้วยสำนึกของความเป็นมนุษย์

ภาพประกอบ

• By DFID – UK Department for International Development – Emergency food, drinking water and shelter to help people displaced in Rakhine State, western Burma., CC BY-SA 2.0, Link