เป็นไทยเป็นพุทธ ต้องช่วยหยุดความรุนแรง

ความรุนแรงนั้นไม่เพียงก่อความเสียหายแก่ชีวิต ร่างกายและทรัพย์สินเท่านั้น  หากยังดึงเอาด้านมืดออกมาจากจิตใจของมนุษย์ทุกผู้ที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นผู้กระทำหรือผู้ถูกกระทำ  ด้านมืดในจิตใจได้แก่ความโกรธเกลียด เคียดแค้น พยาบาท และการเห็นอีกฝ่ายหนึ่งเป็นวัตถุหรือผักปลา  แม้แต่ผู้ที่รับรู้เหตุการณ์อยู่ภายนอกหรือผ่านสื่อต่างๆ ก็ยากที่จะหนีพ้นจากอำนาจดังกล่าวของความรุนแรง  ฝ่ายที่เห็นด้วยกับความรุนแรง ย่อมรู้สึกสะใจ และยินดีที่อีกฝ่ายถูกทำร้าย  ส่วนฝ่ายที่ไม่เห็นด้วยย่อมรู้สึกเคียดแค้นชิงชัง และปรารถนาจะเห็นความพินาศของอีกฝ่าย  แม้จะอยู่คนละฝ่าย แต่สุดท้ายก็ตกอยู่ในสภาวะเดียวกัน นั่นคือถอยห่างจากความเป็นมนุษย์ไปมากขึ้นทุกที เพราะต่างมุ่งจะทำร้ายกัน  เมื่อด้านมืดดังกล่าวถูกกระชากออกมาอย่างถึงที่สุด  เพื่อนก็ฆ่าเพื่อน พ่อก็ฆ่าลูก และลูกก็ฆ่าพ่อ ลูกศิษย์และครูบาอาจารย์ก็ฆ่าซึ่งกันและกัน  มิพักต้องพูดถึงไทยและไทยที่ต้องฆ่ากันเอง

มนุษย์ทุกคนไม่ได้มีแต่ด้านมืดเท่านั้น หากเรายังมีด้านที่สว่างไสวและงดงาม  คุณสมบัติส่วนหลังนั้นช่วยยกระดับจิตใจของเราให้สูงขึ้นและทำให้ชีวิตเปี่ยมสุข เราจึงควรถนอมรักษาและฟูมฟักด้านที่งดงามเอาไว้ให้ดีที่สุด  ขณะเดียวกันควรดูแลด้านมืดเอาไว้ให้อยู่เป็นที่เป็นทาง อย่าปล่อยให้มันออกมาอาละวาดจนควบคุมไม่ได้  หาไม่แล้วในที่สุดมันก็จะมาครอบงำชีวิตจิตใจของเรา และทำให้เราถอยต่ำไปสู่ความเป็นเดรัจฉาน  ไม่เพียงชีวิตจะหาความสุขสงบได้ยากเท่านั้น หากยังนำไปสู่การทำลายล้างซึ่งกันและกันอย่างยากจะสิ้นสุด

สถานการณ์ทุกวันนี้กำลังน่าเป็นห่วงอย่างยิ่ง เพราะมีความรุนแรงต่างๆ มากมายที่พร้อมจะดึงด้านมืดของเราออกมาอย่างน่าอดสูยิ่งขึ้นเรื่อยๆ  ในยามนี้จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีสติ อย่าเผลอใจให้ด้านมืดของเราออกมาเชิดชูชื่นชมความรุนแรง  เพราะยิ่งมันออกมาเชิดชูความรุนแรงมากเท่าไร ความรุนแรงนั่นแหละจะยิ่งหล่อเลี้ยงมันให้เติบใหญ่จนกลายเป็นนายเหนือชีวิตจิตใจของเรา  สติเป็นสิ่งสำคัญ  เพราะสิ่งที่กำลังล่อหลอกด้านมืดของเราให้ออกมานั้น มักมาในนามของชาติหรือศาสนา  ชาติหรือศาสนานั้นมีมนต์ขลังที่ยังสามารถเอามาใช้ล่อหลอกเพื่อดึงเอาด้านมืดของมนุษย์ออกมาได้อยู่เสมอ  ตราบใดที่ยังมีสติ เราย่อมไม่หลงกลปล่อยใจให้ถูกล่อหลอก รักษาใจไม่ให้อยู่ในอำนาจของด้านมืด  แต่หากขาดสติเสียแล้ว เราอาจเป็นส่วนหนึ่งในการเร่งให้ประเทศลุกเป็นไฟ ดังที่เกิดขึ้นในหลายประเทศทั่วโลก

แทนที่จะปล่อยใจให้ด้านมืดออกมาเป็นใหญ่  เราควรมีศรัทธากับด้านที่ดีงามของจิตใจ อันได้แก่ความรัก ความเมตตา ความเห็นอกเห็นใจ และความอดทนอดกลั้น  แทนที่จะปล่อยให้ความรุนแรงดึงด้านมืดออกมาตามอำเภอใจ เราควรนำเอาความรักและความเห็นอกเห็นใจเข้ามาตอบโต้กับความรุนแรง  เมื่อไฟกำลังไหม้ สิ่งที่ต้องการคือน้ำ มิใช่ไม้ขีดไฟหรือน้ำมัน  ในยามที่ภาคใต้กำลังลุกเป็นไฟ  การช่วยกันโยนไม้ขีดไฟหรือน้ำมัน มีแต่จะทำให้สถานการณ์เลวร้ายลง  ในยามนี้บ้านเมืองต้องการน้ำสำหรับดับไฟ ต้องการความรักและความเห็นอกเห็นใจสำหรับระงับความรุนแรง

มนุษย์ทุกคนไม่ได้มีแต่ด้านมืดเท่านั้น หากเรายังมีด้านที่สว่างไสวและงดงาม

ประเทศนั้นดำรงอยู่ได้ มิใช่เพียงเพราะผืนแผ่นดินเป็นหนึ่งเดียวกันเท่านั้น  ที่สำคัญกว่านั้นคือสายสัมพันธ์ที่เป็นหนึ่งเดียวกันของคนทั้งชาติ  การรักษาพื้นที่สามจังหวัดภาคใต้แม้สำคัญ แต่ก็ยังไม่เท่ากับการรักษาสายสัมพันธ์ของเพื่อนร่วมชาติในพื้นที่ดังกล่าว  แม้รักษาพื้นที่เอาไว้ได้ แต่หากรักษาสายสัมพันธ์ของผู้คนเอาไว้ไม่ได้ จะมีประโยชน์อะไร  กำลังทหารและความรุนแรงนั้นทำได้อย่างมากแค่รักษาพื้นที่ แต่ไม่สามารถรักษาสายสัมพันธ์ของพี่น้องในสามจังหวัดภาคใต้ได้  จะรักษาสายสัมพันธ์เอาไว้ได้ต้องอาศัยสิ่งเดียวเท่านั้น คือความรักหรือความเอื้ออาทรและความเห็นอกเห็นใจจากคนไทยอีก ๗๓ จังหวัดที่เหลือ  ถ้ารักชาติก็อย่ารักแค่แผ่นดิน แต่รักผู้คนที่อาศัยอยู่ในผืนแผ่นดินด้วย  ถ้าปรารถนาจะรักษาสามจังหวัดภาคใต้ให้ต่อติดกับแผ่นดินส่วนที่เหลือ ก็ต้องรักษาสายสัมพันธ์ของผู้คนในสามจังหวัดภาคใต้ให้เชื่อมโยงต่อติดกับคนไทยอีก ๗๓ จังหวัดด้วย

ความรักและความเห็นอกเห็นใจจากคนไทยอีก ๗๓ จังหวัดเท่านั้นที่จะชนะใจคนไทยอีกสามจังหวัดที่เหลือ  อย่าเหมารวมว่าคนมุสลิมในสามจังหวัดภาคใต้เป็นแนวร่วมขบวนการแบ่งแยกดินแดน  อย่าสะใจในความวิบัติหรือความตายที่เกิดกับเขาเหล่านั้น  ความรุนแรงและความโกรธเกลียดมีแต่จะผลักไสให้เขาเห็นด้วยกับการแยกดินแดนมากขึ้นทุกที  ด้วยเหตุนี้เราจึงไม่ควรโหมเพลิงแห่งความโกรธเกลียดต่อเขาเหล่านั้น  ตรงกันข้ามควรพยายามแสวงหาทางออกที่เป็นสันติวิธี  หากมีความผิดพลาดเกิดขึ้นจากความรุนแรงในฝ่ายรัฐ เราควรกล้าตักเตือน  เช่นเดียวกับที่มิตรที่ดีพึงกระทำต่อมิตรด้วยกัน มิใช่ยินดีหรือนิ่งเฉยเมื่อเขาทำผิดพลาด  หากรัฐใช้สันติวิธีมากขึ้น ใช้ความรุนแรงแบบเหวี่ยงแหน้อยลง  ผู้ก่อการร้ายจะมีแนวร่วมน้อยลง และถูกโดดเดี่ยวมากขึ้น  ปลาที่ขาดน้ำย่อมจับได้ง่าย  การแก้ปัญหาความไม่สงบในภาคใต้จึงควรเริ่มต้นด้วยการไม่ผลักไสไล่ส่งคนบริสุทธิ์ให้ไปเป็นแนวร่วมของผู้ก่อการร้ายอย่างไม่หยุดหย่อน

ความเป็นไทยเกิดขึ้นและดำรงอยู่ได้เพราะความรัก มิใช่เพราะความเกลียด  ชาติที่ไร้รัก ย่อมมีแต่ลุกเป็นไฟ  ในทำนองเดียวกันความเป็นพุทธก็พิสูจน์กันด้วยความเมตตาและการให้อภัย มิใช่ด้วยความโกรธแค้นและพยาบาท  หากรักและหวงแหนพระพุทธศาสนา ไม่อยากให้พระพุทธศาสนาเสื่อมถอย  ก็ต้องเริ่มต้นด้วยการน้อมนำพระพุทธศาสนามาไว้ในใจและรักษาให้มั่นคง ด้วยการบ่มเพาะปัญญาและกรุณาให้งอกงาม  การมีพระรัตนตรัยเป็นสรณะหมายถึงอะไร หากมิใช่การระลึกนึกถึงพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์เมื่อเผชิญกับปัญหา  ในยามที่ความรุนแรงและความโกรธเกลียดกำลังแพร่ระบาด พุทธพจน์ต่อไปนี้ควรเป็นเครื่องเตือนใจเรา

ภิกษุทั้งหลาย หากพวกโจรผู้ประพฤติต่ำทราม จะพึงใช้เลื่อยที่จับสองข้างเลื่อยอวัยวะน้อยใหญ่  ผู้มีจิตคิดร้ายแม้กับพวกโจรนั้น ก็ไม่ชื่อว่าทำตามคำสั่งสอนของเรา เพราะเหตุที่อดกลั้นไม่ได้นั้น  แม้ในข้อนั้น เธอทั้งหลายควรสำเหนียกอย่างนี้ว่า  “จิตของเราจักไม่แปรผัน จักไม่เปล่งวาจาชั่วหยาบ และจักอนุเคราะห์ด้วยสิ่งที่เป็นประโยชน์อยู่อย่างผู้มีเมตตาจิต ไม่มีโทสะ  เราจักแผ่เมตตาจิตไปให้บุคคลนั้นอยู่ และเราจักแผ่เมตตาจิตอันไพบูลย์ เป็นมหัคคตะ ไม่มีขอบเขต ไม่มีเวร ไม่มีความเบียดเบียนไปยังสัตว์โลกทุกหมู่เหล่าอันเป็นอารมณ์ของเมตตาจิตนั้นอยู่”

ภาพประกอบ

• Nicolas Raymond
• stockvault